Kolej jak każdy środek transportu publicznego musi być bezpieczna, jednak ze względu na newralgiczny charakter oraz rozbudowaną sieć jej sterowanie nastręcza wiele problemów. System sterowania ruchem kolejowym ma za zadanie obsługę, sterowanie oraz kontrolowanie linii kolejowych w celu zapewnienia przepustowości i przede wszystkim bezpieczeństwa. Na system ten składają się urządzenia mechaniczne sprzęgnięte z automatyką oraz infrastruktura budowlana. W Polsce zwykle nie realizuje się tworzenia systemu od początku, głównie jest to modernizacja starych elementów lub dodawanie nowych bloków sterowania przy wysłużonym już sprzęcie. Dlatego też ogromną wagę trzeba przykładać już na etapie planowania oraz projektowania inwestycji kolejowych. Z tego powodu ważne jest rzetelne przeprowadzenie obliczeń kosztorysu, aby finalnie można było zrealizować cały projekt bez żadnych przeszkód.
Definicja kosztorysu
Kosztorys z jednej strony jest źródłem informacji o szacunkowej cenie wykonania robót, a z drugiej strony deklaracją, za jaką kwotę wykonawca jest w stanie zrealizować projekt. Zawiera on wyszczególnienie wszystkich nakładów związanych z realizacją inwestycji. Pełni zatem trzy zasadnicze funkcje, a mianowicie funkcję szacowania kosztów, cenotwórczą oraz nakładczą. Dzięki niemu inwestor jest w stanie ocenić opłacalność i realność przedsięwzięcia, wybrać konkretną opcję z zaproponowanych rozwiązań oraz określić formę finansowania. Stanowi również dla niego podstawę kontrolowania bieżących wydatków oraz postępu prac.
Winien być sporządzony zgodnie z obowiązującym normami prawnymi i zasadami obowiązującymi
w kosztorysowaniu oraz przy zastosowaniu jednej z metod – uproszczonej lub szczegółowej.
Rodzaje i podział kosztorysów
W praktyce występuje kilka podziałów kosztorysów, a mianowicie ze względu na:
- zakres rzeczowy
- kosztorys inwestycji – zawiera wycenę robót i ich nakładów,
- kosztorys obiektów – obejmuje koszt wykonania poszczególnych obiektów,
- kosztorys robót – określający cenę konkretnych prac.
- szczegółowość:
- kosztorys wstępny – wykonywany przed przystąpieniem do realizacji inwestycji, mający na celu określenie celowości,
- kosztorys generalny, czyli zbiorcze zestawienie kosztów (ZZK) –zawiera wycenę robót
i nakładów, - kosztorys szczegółowy – dotyczy kosztów obiektów i robót, tworzony jest w czasie wykonywania projektu wykonawczego lub w momencie wykonywania robót.
- osobę składającą bądź cel:
- kosztorys inwestorski,
- kosztorys ofertowy/wykonawczy,
- kosztorys zamienny – ma zastosowanie w przypadku modyfikacji cen z umowy,
- kosztorys powykonawczy – sporządzony przez wykonawcę po zrealizowaniu inwestycji, w celu obliczenia wynagrodzenia dla niego, jeśli nie został sporządzony kosztorys ofertowy.
Zawartość kosztorysu
Szczegółowy kosztorys powinien obejmować wszystkie fazy projektowe, na które składają się studia i analizy przedprojektowe (rekonesans ekonomiczny, czy inwestycja się opłaca i jest możliwa), tworzenie dokumentacji przedprojektowej (dotyczącej sfery prawnej budowy systemu kolejowego), projekt z mechaniki, elektryki, automatyki, informatyki i architektury, roboty budowlano-montażowe i instalacyjne, montaż maszyn i urządzeń technicznych oraz ostatecznie przygotowanie do eksploatacji.
Elementami składowymi kosztorysu są:
- karta tytułowa zawierająca rodzaj oraz przedmiot kosztorysu wraz z lokalizacją robót i nazwą inwestora oraz wykonawcy/oferenta, poziom cen, cenę za wykonanie robót i datę kosztorysu,
- charakterystyka projektu inwestycyjnego,
- przedmiar lub obmiar prac,
- kalkulacje wykonane jedną z metod kosztorysowania,
- wykaz elementów scalonych,
- załączniki, w tym dane wyjściowe, opracowania w zakresie indywidualnych nakładów rzeczowych i kwot jednostkowych prac, zestawienie wydatków pośrednich, materiałów
i sprzętu.
Zagadnienia ze sterowania ruchem kolejowym należą do dziedziny specjalistycznej. Dodając jeszcze niespójność przepisów oraz luki prawne opracowywanie kosztorysów i realizacja przedsięwzięcia oparta jest przede wszystkim na doświadczeniu i wiedzy eksperckiej.